Brakial Pleksus

Brakial Pleksus Yaralanması Nedir?

Brakial pleksus (Brachial plexus), boynun her iki yanında yer alan, üst ekstremitenin motor ve sensoriyel fonksiyonunu sağlayan, periferik sinir ağıdır. Komplike bir anatomiye sahip olması, yaralanma sonrası tanı ve tedaviyi güçleştirir. Brakial pleksus yaralanmaları, yeni doğanlarda ve çocuklarda görülen, hayat boyu süren çok uzun süre takip ve rehabilitasyon gerektiren bir sakatlanmadır. Brakial pleksus yaralanmaları bir sinir zedelenmesidir. Bu yaralanmaların çoğu doğum sırasında omuz ve boyunda ki sıkışmalardan kaynaklanmaktadır. Özellikle iri doğan bebeklerde daha sık görülür.

Uzamış doğum, 4000gr üzerinde doğum ağırlığı, omuz gelişi, annede yapısal darlık, makat geliş, annenin 20 yaşından küçük olması, annenin diabetik olması ve evde doğum yapılması gibi nedenler bu yaralanmalarda çok büyük risk faktörleridir.

Brakial Pleksus Yaralanma Tipleri:

Erb-Duchenne tipi, bu yaralanmaların en çok görülen tipidir ve kola aşağı yönde uygulanan traksiyonla C5-C6 sinirlerinin zedelenmesi ile oluşur. Omuz çevresinde ki kaslarda felç yada kısmi felç görülür. Kol gövdenin yanında gevşek olarak durur; deltoid, supraspinatus, biceps, coracobrachialis ve brachioradialis paralizisi görülür. Omuzun addüktör ve iç rotatorlerinin tek taraflı tutulumu ile kontrakür gelişir. Birçok olguda geçiçi paralizi, kalıcı kontraktür görülür.

Klumpke tipi ise daha nadir görülmekle birlikte iyileşme şansı daha az olan bir tiptir. C8 ve T1 sinir kökleri etkilenmiştir. Elin intrinsik kasları dediğimiz iç kasları etkilenmiştir ve elde pençe el deformitesi gelişmiştir. Kolun baş üzerine doğru fazlaca çekilmesi sonucunda oluşur. Önce tüm ol kaslarının paralizisi olsa da üst taraf kaslarında ki olay kısa sürede geri döner.

Mixt tip ismini verdiğimiz 3.tipte ise tüm brakial pleksus etkilenmiştir. Omuz, kol, önkol ve el tümüyle etkilenir. Önkolda ve kolun lateralinde anestezi olur. Klumpke tipiyle birlikte horner sendromuda görülebilir.

Brakial Pleksus Yaralanmalarının Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonu:

Genel olarak ilk günlerde spontan iyileşme görülür. İlk 2 hafta bu hastalarda rom uygulanmaz, kol gövde üzerinde pozisyonlanır. Banyo yaparken ve giydirirken kolun sarkıtılmaması gerekir. Çocuk o kol üzerine yatırılmamalı, koltuk altından tutarak taşınmamalıdır.

Bu hastalarda tedavinin esasını rehabilitasyon oluşturur. Tedavide amaç sağlam kaslarda kontraktür oluşumunu engellemektir. Başlangıçta üst kolun gövdeyle, önkolunda üst kolla 90 derece açı yapacak şekilde bandajlanması gerekir. İlk 6 ay boyunca bu uygulama yapılır ve çocuk sürekli kontrol altında tutulur. Elektroterapi uygulanmaz. Omuzda internal rotasyon kontraktürü olmaması çok önemlidir çünkü ileriki dönemlerde yapılması muhtemel tendon transferleri için bu önemli bir kriterdir.

Brakial pleksus yaralanmalarında eklem hareket açıklığını korumaya yönelik egzersizler çok önemlidir. Çünkü pasif rom egzersizleri eklem esnekliğini ve hareketliliğini korumak, deformiteleri önlemek için gereklidir. Otururken veya sırtüstü yatarken omuz fleksiyonu ve omuz addüksüyonu; sırt üstü yatarken dirsekler bükülü halde omuz rotasyonları; çocuk otururken ya da sırt üstü yatarken omuz abdüksiyonu; dirsek fleksiyon ve ekstansiyonu; önkol supinasyon ve pronasyonu; el bileği fleksiyon ve ekstansiyonu; el bileği ulnar ve radial deviasyonları; parmaklar için fleksiyon, ekstansiyon, abdüksiyon ve addüksiyonu uygulanabilecek pasif egzersizlerdir. Tedavinin amacı etkilenmiş ve sinirlerinde zedelenme olmuş elin normal kullanımı değildir. Ancak sinirleri zedelenmiş el ve kolun kısmen kullanılması gerekir. Bunun içinde uzun süreli rehabilitasyon programı uygulamak gerekir.

Üst brakial pleksus yaralanmalarının gidişatı çok daha iyidir ve 1-18 ay arasında iyileşme görülür. Alt kısım yaralanmalarında ve tam sinir kopmalarında tüm tedavilere rağmen ciddi sakatlıklar kalır.